( μιας και της αυτής αρετής )
Κεφάλαιο Μ'
Επειδή είπαμε παραπάνω, ότι η άσκησις μιας μόνης αρετής, η οποία γίνεται για λίγο καιρό, είναι πιο καρποφόρα και ωφέλιμη, παρά αυτή που γίνεται με εξάσκησι των πολλών μαζί αρετών, και ότι σύμφωνα με εκείνη θα κυβερνούνται οι αφορμές, που μας τυχαίνουν, αν και είναι διαφορετικές μεταξύ τους, γι αυτό, τώρα πρόσεχε να μάθης τον τρόπο, που μπορεί να γίνη αυτό πολύ εύκολα.
Πολλές φορές συβαίνει σε μία και την ίδια ημέρα ή και ώρα, να μας ελέγξη χωρίς αιτία κάποιος για μία μας πράξι, που είναι καλή, ή να μη μας κάνη μία χάρι, που ζητήσαμε από κάποιον, ή να μας τύχη κανένα άλλο, που να δίνη κακή υποψία για μας χωρίς αιτία, ή να ακολουθήση κανένας πόνος του σώματός μας· ή να μας προστάξη ανώτερός μας κανένα πράγμα, που δεν μας αρέσει ή να μας συμβούν άλλα σκληρά και δυσκολοϋπόφερτα, από τα οποία είναι γεμάτη η ταλαίπωρη ζωή του ανθρώπου. Στην μεγάλη ποικιλία, λέω, αυτών ή άλλων παρόμοιων γεγονότων, μπορούμε να προβάλλουμε διάφορες πράξεις αρετής· αλλά για να διαφυλάξουε το κανόνα που έχει ορισθή, πρέπει να γυμνασθούμε με πράξεις, οι οποίες να είναι όλες ομοειδείς και όμοιες με την αρετή, που έχουμε τότε στα χέρια μας.
Γιά παράδειγμα· ανίσως στο χρόνο που θα έλθουν οι αφορμές που ειπώθηκαν, γυμναζώμαστε στην υπομονή, θα κάνουμε ενέργειες, στο να υποφέρουμε όλες αυτές τις αφορμές θεληματικά και με αγαλλίασι ψυχής· αν η άσκησί μας είναι στην ταπείνωσι, θα κάνη τον εαυτό μας να γνωρίση, Πως είναι άξιος κάθε κακού σε όλα αυτά τα αντίθετα που μας ήρθαν αν είναι ο αγώνας μας στην υποταγή, θα υποταχθή πρόθυμα στο πολύ πιο ισχυρό χέρι του Θεού· και για θεραπεία δική του (επειδή και έτσι θέλει), θα υποταχθούμε και στα κτίσματα τα λογικά, και ακόμη και στα άλογα και στα άψυχα, από τα οποία προέρχονται σε μας αυτά τα βάσανα και οι θλίψεις.
Αν πάλι γυμναζώμαστε στην πτωχεία, πρέπει να υπομένουμε και να είμαστε ευχαριστημένοι από κάθε παρηγοριά, ή μεγάλη ή μικρή, αυτού του κόσμου. Αν είναι η άσκησί μας στην αγάπη, θα προβάλλουμε πράξεις αγάπης και προς τον πλησίον, μιας και αυτός μας έγινε όργανο του καλού, που μπορούμε να αποκτήσουμε και προς το Θεό, εφόσον αυτός είναι η πρώτη και αγαπητή αιτία, από την οποία προέρχονται ή επιτρέπονται αυτές οι θλίψεις, για την δική μας εξάσκησι και πνευματική προκοπή. Από αυτά που είπαμε, γίνεται φανερό, ότι και με μία μόνη αφορμή τυχόν αρρώστειας ή άλλης θλίψεως, που μπορεί να μας ακολουθή για πολύ καιρό, μπορούμε να κάνουμε πράξεις εκείνης της αρετής, που τότε εξασκούμε.
